Tên khoa học: Cosmos bipinnatus, Cav. Tên Pháp: Họ thực vật: Tên thông thường Việt Nam: Cúc Sao Nháy, Hoa Chuồn Chuồn.
Trong
bộ môn thực vật, họ hàng Hoa Cúc (Compositae: Asteraceae) có thể xem là
đa dạng với nhiều loài khá đẹp và rất phổ biến nhiều nơi ở các nước thế
giới năm châu. Asteraceae. Cosmos
Riêng tại khí hậu xứ ta, loài Hoa Cúc Sao Nháy này cũng rất phổ biến,
từ miền cao đến thấp đều có trồng làm cây cảnh ở vườn nhà hoặc nơi công
cộng. Vì thế chắc các bạn yêu hoa cũng có lần ngắm nhìn hoa sao nháy
mảnh mai với nhiều màu sắc lấp lánh giữa không gian. Nhờ vậy, các nhà
thực vật đồng ý đặt tên là hoa Sao Nháy, được ghi vào bộ sổ các loài hoa
đẹp đến ngày nay. Để giới thiệu thêm đặc tính của loài hoa cúc này, xin
góp vài điều hiểu biết cho các bạn yêu thích hoa này:
Nhìn hình
ảnh của cây hoa Sao Nháy, cây Cúc này được lấy tên cosmos mà ta gọi cho
đúng nghĩa, là một loại thân thảo rất mảnh mai, mọc thành bụi, cao từ 60
đến 80cm, cho những cọng hoa dài như tăm nhang, gắn trên đầu một nụ hoa
tròn, đến nỗi khi nở thành một cái hoa tròn có 8 cánh, đường kính 4-6cm
vươn cao làm thành một thảm hoa nhiều màu hồng, trắng, đỏ lung linh
trước gió. Nhìn xa hơn, nếu ta có dịp chụp ảnh đứng giữa vườn hoa sao
nháy, thì ta như ở giữa bầu trời đầy các vì sao lấp lánh, nhấp nháy như
tên gọi thông thường. Cho nên khi nào ta muốn trồng làm cảnh ở vườn nhà,
tất yếu phải chọn một vùng đất rộng, thoáng không gian thì mới làm nổi
bật được khung cảnh của các vì sao cosmos. Cũng vì thân thảo yếu ớt, quả
mảnh mai mà cúc sao nháy ít khi nào sử dụng vào công dụng hoa cúc cắt
cành như các anh em cùng giống loài, nên ta ít thấy bày bán, trưng bày
hay cúng kiếng. Tuy nhiên không vì lý do này mà sao nháy bị kém phát
triển, trái lại càng ngày sao nháy càng được ưa chuộng là loại hoa làm
cảnh đẹp cho vườn nhà ở các nơi, nhờ vào bản tính gầy giống, trồng trọt
dễ dàng.
Hột hoa cosmos có thể thu hái dễ dàng sau một lứa trồng cây hoa
làm cảnh. Khác với các loài cúc anh em với cosmos thì hoa sao nháy tự
thụ phấn lấy để sau khi hoa tàn rồi cho nhiều hạt, đầu có 2 móc nhỏ mỗi
hạt. Sau khi toàn cây bắt đầu khô héo thì hạt cũng vừa chín tới, có màu
vàng đen, vỏ cứng thì ta có thể thu hạt để trồng cho mùa tới dễ dàng.
Chớ như thông thường thì cúc vàng, cúc đại đóa v.v... đều là loại hoa
cúc thuộc vào hàng cao cấp dùng làm hoa cắt cành, rất khó lấy hạt để làm
giống nên phần lớn là phải lấy được con của cây mẹ mà làm cành tuya gầy
giống (bouture).
Về kỹ thuật trồng cosmos, từ lâu nay, ta có hai kỹ thuật áp dụng.
Việc thứ nhất, ta gieo hạt cosmos tại vườn ươm hẳn hoi. Với những luống
ươm rộng 1,20m, dài tối đa 10 mét, ta cũng cuốc, nỉa xới cùng với 50 ký
phân chuồng thật hoai và 200g phân hoá học (3 chất NPK) trộn lẫn vào
một lượt với phân chuồng để bón lót cho líp 10 m2 ươm. Sau đó, ta tưới
tắm trong vòng 6 - 7 ngày cho ấm đất luống ươm, là có thể gieo hạt. Nhờ
hạt như tăm nhang, dài cỡ 5 - 6 mm nên có thể bóc từng nhúm hạt mà rải
thưa và đều trên mặt luống, hoặc rắc hạt theo hàng dài (chia làm 5 hàng,
cách nhau 20 phân trên luống rộng 1,2 mét...). Rắc hạt xong ta nhớ xới
xáo nhẹ đất, và nhớ phủ một lớp cỏ hoặc rơm trên mặt luống, đồng thời,
tưới hàng ngày cho đủ ấm chờ hạt nảy mầm. Sau một tuần, cây mọc lên, ta
mới bỏ rơm, cỏ đậy mặt líp ra, thì cây ươm con bắt đầu tăng trưởng. Khi
cây con bắt đầu cao lối một gang tay, thân to cỡ 5 - 6 mm để đủ sức ra
ngôi đem trồng ngoài vườn. Thông thường ta có 2 cách ra ngôi, như sau
1/ Nơi trồng đã dọn đất vào phân sẵn sàng để trồng, thì ta nên
nhổ tung cây con ở luống ươm đem ra cấy thẳng vào vườn có sẵn líp đang
chờ. Chăm sóc tưới như thường lệ, đừng để cây bị héo khô.
2/ Ta cũng có thể cấy cây con vào bầu nylon và chăm sóc thêm một
thời gian cho cây cứng cáp, chờ dịp mang ra trồng thẳng vào vườn công
cộng hoặc vườn nhà để mau có hoa vào các dịp cần thiết lễ lộc theo yêu
cầu. Sau 30 đến 40 ngày cấy ra ngôi đó, không bỏ bê chăm sóc thì các cây
trưởng thành bắt đầu ra nụ hoa tròn, để tuần sau các cánh hoa nở rộ
khắp vườn lấp lánh màu sáng trắng, đỏ, hồng, làm tăng thêm vẻ đẹp thiên
nhiên.
Việc thứ nhì, cách thức trồng thẳng ra vườn cũng thuận tiện,
đỡ công chăm sóc và gầy giống ở vườn ươm, lại rút ngắn thời gian trổ hoa
sau ngày gieo hạt. Chỉ cần chăm sóc, làm cỏ sạch, tỉa nhổ cây ở vuông
trồng quá rậm, để cây phát triển đều cho nhiều hoa không kém gì hơn lối
trồng phải lấy cây con.
